มหาวิทยาลัยกาฬสินธุ์ จัดตั้งขึ้นตามพระราชบัญญัติมหาวิทยาลัยกาฬสินธุ์ พ.ศ. 2558 ประกาศในราชกิจจานุเบกษาเล่ม 132 ตอนที่ 86ก เมื่อวันที่ 8 กันยายน 2558 ให้รวมมหาวิทยาลัยราชภัฏกาฬสินธุ์ตามกฎหมายว่าด้วยมหาวิทยาลัยราชภัฏ และมหาวิทยาลัยเทคโนโลยีราชมงคลอีสาน วิทยาเขตกาฬสินธุ์ ตามกฎหมายว่าด้วยมหาวิทยาลัยเทคโนโลยีราชมงคลมาจัดตั้งเป็น“มหาวิทยาลัยกาฬสินธุ์” มีฐานะเป็นนิติบุคคล และเป็นส่วนราชการตามกฎหมายว่าด้วยวิธีการงบประมาณในสังกัดสำนักงานคณะกรรมการการอุดมศึกษา กระทรวงศึกษาธิการ ซึ่งการควบรวมมหาวิทยาลัยทั้งสองแห่งนี้เป็นการปรับปรุงการดำเนินการและลดความซ้ำซ้อนสถาบันอุดมศึกษาที่ตั้งอยู่ในจังหวัดเดียวกัน
                สถาบันวิจัยและพัฒนา จัดตั้งขึ้นตามพระราชบัญญัติมหาวิทยาลัยกาฬสินธุ์ พ.ศ. 2558 มาตรา 10 วรรคหนึ่ง โดยออกเป็นกฎกระทรวงจัดตั้งส่วนราชการในมหาวิทยาลัยกาฬสินธุ์กระทรวงศึกษาธิการ พ.ศ. 2561 ได้ประกาศในราชกิจจานุเบกษา เล่มที่ 135 ตอนที่ 69 ก เมื่อวันที่ 13 กันยายน 2561 โดยสถาบันวิจัยและพัฒนาถือเป็นหน่วยงานที่สำคัญของมหาวิทยาลัยกาฬสินธุ์ที่จัดตั้งขึ้นเพื่อสนับสนุนพันธกิจด้านการบริหารและส่งเสริมการวิจัย นวัตกรรมและการบริการทางวิชาการให้แก่บุคลากรภายในและภายนอกมหาวิทยาลัย การพัฒนาบุคลากรทางด้านการวิจัยให้มีคุณภาพและประสิทธิภาพการส่งเสริมและเผยแพร่ผลงานวิจัยเพื่อให้เกิดประโยชน์ในการพัฒนาท้องถิ่นและประเทศชาติ รวมทั้งการส่งเสริมสนับสนุนพันธกิจด้านการบริการทางวิชาการแก่สังคม อำนวยความสะดวกกำกับติดตามการดำเนินงานด้านบริการวิชาการให้แก่บุคลากรภายในมหาวิทยาลัย อีกทั้งยังมีศูนย์วิจัยและฝึกอบรมภูสิงห์ ที่มีภารกิจเกี่ยวกับการให้บริการวิชาการ เป็นหน่วยฝึกปฏิบัติงานให้แก่นักศึกษาด้านการเกษตร งานฟาร์ม และยังเป็นสถานที่ในการทดลองงานวิจัยให้แก่บุคลากรในการดำเนินโครงการวิจัยทางด้านสาขาวิชาเกษตร เป็นแหล่งเรียนรู้ของชุมชนและแหล่งท่องเที่ยวเชิงอนุรักษ์ภายใต้สมาร์ทฟาร์มของมหาวิทยาลัย ตลอดจนเป็นพื้นที่ที่ใช้ทดลองในทางการเกษตรและเป็นแหล่งผลิตผลผลิตและผลิตภัณฑ์ทางด้านการเกษตรเพื่อจำหน่ายเชิงพาณิชย์ 

                นอกจากที่กล่าวมาข้างต้นแล้ว มหาวิทยาลัยยังได้รับการสนับสนุนจากกระทรวงวิทยาศาสตร์และเทคโนโลยีในการดำเนินงานภายใต้เครือข่าย “คลินิกเทคโนโลยี” โดยมีเป้าหมายที่จะนำผลงานวิจัยและนวัตกรรมที่มีอยู่ในมหาวิทยาลัยและหน่วยงานในสังกัดกระทรวงวิทยาศาสตร์และเทคโนโลยีไปสู่กลุ่มเป้าหมาย ตลอดจนบริการให้คำปรึกษาต่าง ๆ รวมถึงได้รับพระราชานุญาตให้ดำเนินโครงการอนุรักษ์พันธุกรรมพืชอันเนื่องมาจากพระราชดำริ ฯ ในการดำเนินการและประสานความร่วมมือกับหน่วยงานภายนอกเพื่อตอบสนองโครงการพระราชดำริอื่น ๆ  มหาวิทยาลัยกาฬสินธุ์ มีนโยบายในการส่งเสริมและพัฒนางานวิจัยของมหาวิทยาลัย ที่ให้ความสำคัญกับคุณค่าของการวิจัย ว่าเป็นภารกิจที่สำคัญในการเสริมสร้างองค์ความรู้ในทางทฤษฎี ความรู้เชิงประยุกต์ใหม่ๆ อันเป็นพื้นฐานสำคัญในการสนับสนุนหรือส่งเสริมภารกิจอื่นๆ ของมหาวิทยาลัยจากความสำคัญและคุณค่าของการพัฒนางานวิจัยของมหาวิทยาลัยดังกล่าว สถาบันวิจัยและพัฒนา มหาวิทยาลัยกาฬสินธุ์ ตระหนักดีว่าพื้นฐานสำคัญที่จะนำนโยบายไปสู่จุดมุ่งหมายการเป็นมหาวิทยาลัยที่มีคุณภาพนั้น มีจุดเริ่มต้นที่การส่งเสริมและให้ความรู้ด้านการวิจัยให้แก่บุคลากรทางการวิจัยอย่างทั่วถึง